Ješa Denegri, Tri osvrta njemačke kritike na slikarstvo Julija Knifera [CROATIAN]
Tri osvrta njemačke kritike na slikarstvo Julija Knifera
Ješa Denegri
Poslije dvije rane samostalne izložbe u Tübingenu (u Galerie der Zimmer Theater) 1973. i Gelzenkirchenu (u Atelier Glasmeier) 1974., Julije Knifer će svoje nastupe u Njemačkoj obnoviti 1979. kada u Kunsthalleu u Tübingenu izlaže zajedno s Radomirom Damnjanovićem Damnjanom i Bracom Dimitrijevićem, da bi ih intenzivirao od 1985. otkada se nižu Kniferova brojna samostalna izlaganja u Freiburgu (Galerie Hoffmann) i Tübingenu (Studio D), 1986., u Düsseldorfu (Galerie Schoeller), 1987. i 1988., ponovno u Tübingenu (Galerie Ingrid Dacić), 1990., u Münchenu (Galerie Dany Keller), 1990. i 1992., u Kölnu (Galerie Busche), također u Kölnu 1993. (Galerie Sophie Ungers), 1994. u Stuttgartu (Forum für Kulturaustausch), te ponovno u Freiburgu (Galerie Hoffmann) i Düsseldorfu (Galerie Schoeller) 1997. i iste godine u Berlinu (Galerie Busche). Tim povodima ostalo je zabilježeno nekoliko iscrpnih osvrta njemačkih kritičara na Kniferovo slikarstvo, a jedan mogući izbor njihovih napisa objavljen je u tematskom bloku posvećenom ovom umjetniku u časopisu Moment, 22, Beograd, travanj — lipanj 1991. godine. Smatrajući ih značajnim, tri od ovih napisa prevedenih iz kataloga Kniferove izložbe u Münchenu 1990. bilo bi korisno još jednom objaviti, makar u podužim pasusima odabranim za ovu prigodu s obzirom na to što upućuju na odgovarajuće međunarodne kontekste Kniferova slikarstva u dugomu vremenskom razdoblju od početka šezdesetih do kraja osamdesetih godina XX. stoljeća.
Udo Kittelmann:
“Slikarstvo Julija Knifera ne inzistira na nekom vizualnom ili estetskom uobličavanju već, na prvom mestu, na predstavi koja je transcendentno prisutna u duhu umetnika. Njegova umetnost ne ide ka traženju nepoznatih formi: ona hoće da bude buđenje i traži odgovore na pitanje o granicama prirode i mogućnostima nepredmetne umetnosti, kako se one postavljaju još od Maljevičevih saznanja.”
“Ako se osvrnemo na umetnost poslednjih trideset godina, postaje prepoznatljivo posebno značenje Kniferovog dela. Ukoliko je njegova koncepcija već početkom šezdesetih godina predstavljala originalni doprinos tadašnjoj aktuelnoj umetnosti, onda se danas pokazuje da je njegovo delo u svim kasnijim vremenima doprinelo razjašnjenju aktuelnih umetničkih problema. Upravo manifestacije minimalne i konceptualne umetnosti, kao i ponovo otkriće nepredmetne forme od strane mlade umetničke generacije osamdesetih godina potvrđuju temeljno značenje njegovog ukupnog dela.”
Hannah Weitemeier:
“Julije Knifer, kao Roman Opalka u Poljskoj — koji je od 1949. više godina pod uticajem Strzeminskog u Lodzu, a koji je, opet, 1924. kao učenik Maljeviča, razvio ‘unističku teoriju’ i monohromne strukture iz kritike kasnih redova Maljeviča — danas važi za važnog posrednika jedne odomaćene tradicije, kako na Istoku, tako i na Zapadu. Radikalnost ideja kod Opalke ili dualizmi nužnosti i slobode u Kniferovom ritmu monotonije, uprkos svom poverenju u minimalistički koncept, zbog strogosti snage svojih umetničkih ideja, ponovo u Evropi dobija novu aktuelnost posebno danas, sa otvaranjem granica prema Istoku.”
“Samo u spoljašnjoj redukciji, u monotoniji ponavljanja po uvek istim zakonima, koji tek u dimenziji trajanja razvijaju svoju strukturu i prekoračuju sopstvene granice, leži ključ ove umetnosti, ali i tajna koja svaku pojedinačnu sliku pokazuje kao deo jedne nadređene celine u integritetu kreativnog i receptivnog faktora za svakog pažljivog posmatrača.”
Friedemann Malsch:
“Knifera nije teško uporediti sa poznatim minimalističkiim savremenicima iz SAD: Juddom, Andreom, Nolandom, iz Evrope: Burenom, Toronijem, Morelletom ili Manzonijem. Radikalna redukcija slikarskog, značenjsko pražnjenje slike, njegovo vraćanje na ‘objektivne’ konkretne činjenice slikarstva pristupačne su i neposredno se otvaraju intelektualnom gledanju.”
“U ovim stavovima na svetlost dana izlazi temeljna transcendentna dimenzija, eminentno etički impuls Kniferovog dela. Upravo ova osobina čini njegovo delo tako aktuelnim. Jer, za razliku od drugih minimalističkih umetnika iz šezdesetih godina, mlađi umetnici kao Helmut Federle ili Peter Halley, takođe Reinhard Mucha, Hubert Kiecol, Gloria Friedmann, Ernst Caramelle ili Franz Graf, istraživali su i individualno razvili mogućnost subjektivne izražajne moći apstraktne umetnosti.”
(neobjavljeno, 2013.)